Στα πρώτα βήματα των καινούριων eshop, απαραίτητη ενέργεια του επιχειρηματία κατά τη διάρκεια δημιουργίας του eshop, είναι να προνοήσει και να ενημερωθεί για θέματα που άπτονται της δραστηριότητάς του. Η Χρυσοπηγή Βαρδίκου, Digital Marketing Manager της ArtAbout συγκέντρωσε κάποιες καίριες ερωτήσεις από ιδιοκτήτες ηλεκτρονικών καταστημάτων και ζήτησε από τον Αθανάσιο-Αντώνιο Λεοντάρη, Δικηγόρο – Νομικό Σύμβουλο & DPO, να απαντήσει λόγω της μεγάλης του εξειδίκευσης σε ηλεκτρονικά καταστήματα και όχι μόνο.
Τα βασικότερα νομικά ζητήματα για eshop & GDPR
Κύριε Λεοντάρη, ποια είναι τα κύρια νομικά ζητήματα που (πρέπει να) απασχολούν τον ιδιοκτήτη ενός ηλεκτρονικού καταστήματος;
Θεωρώ πως δύο είναι τα κρίσιμα ζητήματα: ως πρώτο θα έλεγα η ορθή εφαρμογή της καταναλωτικής νομοθεσίας για τις εξ αποστάσεως πωλήσεις και του Κώδικα Δεοντολογίας Ηλεκτρονικού εμπορίου και ως δεύτερο θέμα θα έλεγα την εφαρμογή της νομοθεσίας για τα προσωπικά δεδομένα συμπεριλαμβανομένων των cookies.
Πάμε στο πιο αγαπημένο ακρωνύμιο των τελευταίων ετών, το GDPR. Τι διαφορετικό υπάρχει για τα eshop στο οποίο πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη βαρύτητα;
Όλα τα ζητήματα που αφορούν τα προσωπικά δεδομένα είναι σημαντικά. Πιστεύω πως αυτό που θα πρέπει να προσέξει κάποιος είναι η ενημέρωση προς τον καταναλωτή για την επεξεργασία των δεδομένων τους και φυσικά η τήρηση των όσων αναφέρει στην ενημέρωση αυτή. Δυστυχώς βρισκόμαστε στη δυσάρεστη θέση ως καταναλωτές να διαπιστώνουμε ότι ένα eshop έχει κάνει “copy paste” κείμενα από άλλες σελίδες με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να ξέρουμε εάν μία επιχείρηση μας λέει την αλήθεια για την επεξεργασία μας.
Ποιο είναι το ελάχιστο που πρέπει να κάνει ο επιχειρηματίας (όχι μόνο των ηλεκτρονικών καταστημάτων) για το GDPR και τι προτείνετε εσείς συνολικά;
Δεν θεωρώ ότι τα ζητήματα αυτά μπαίνουν σε ένα «min-max» πλαίσιο. Πιστεύω πως οι επιχειρήσεις θα πρέπει να απευθυνθούν σε κάποιο επαγγελματία ώστε να λάβουν εξατομικευμένη συμβουλή για τις ανάγκες τους. Σημειώνω απλά ότι το «ξεπέταγμα» σε μία ιστοσελίδα με απλά κειμενάκια δεν αρκεί αν δεν γίνει και μία ολοκληρωμένη διαδικασία συμμόρφωσης της επιχείρησης.
Νομοθεσία & E-mail marketing
Eshop Newsletters – Ακούμε συχνά ότι το GDPR δεν δημιουργεί μόνο περιορισμούς στο email marketing, αλλά ταυτόχρονα αποτελεί και ευκαιρία, εάν το διαχειριστούμε σωστά. Συμφωνείτε;
Φυσικά, τουναντίον ο GDPR ήρθε για να βάλει απλά μία τάξη σε όλη την Ε.Ε. στα ζητήματα προσωπικών δεδομένων. Άλλωστε, ο Κανονισμός υπήρχε ήδη με αρκετές ομοιότητές και σαν οδηγία πριν από το 2018. Σε κάθε περίπτωση, θεωρώ ότι τα πράγματα τώρα είναι πιο εύκολα στο κομμάτι των newsletters. Ενδεχομένως κάποιες επιχειρήσεις να είχαν «καλομάθει» αγοράζοντας έτοιμες βάσεις δεδομένων email και τώρα πρέπει να κερδίσουν με content την συγκατάθεση του χρήστη…
Μια ερώτηση που μας κάνουν συχνά είναι αν ένα eshop έχει δυνατότητα να στείλει προϊοντικά και ενημερωτικά newsletters σε υπάρχοντες πελάτες του, ακόμα κι αν δεν έχουν αποδεχθεί όρους για gdpr (π.χ. γιατί ήταν πελάτες πριν την εφαρμογή της νομοθεσίας;). Ισχύει κάτι τέτοιο;
Πολύ καλή ερώτηση. Θα πω την κλασσική απάντηση ενός δικηγόρου: Εξαρτάται. Και δυστυχώς δεν υπάρχει μία λύση για όλους. Η αλήθεια είναι ότι υπό συνθήκες μπορεί να γίνει κάτι τέτοιο αλλά η κάθε περίπτωση πρέπει να εξετάζεται ξεχωριστά.
Τι ισχύει για το B2B marketing; Έχει δικαίωμα ένα ηλεκτρονικό κατάστημα να στέλνει email σε εταιρίες, είτε είναι πελάτες χονδρικής είτε υποψήφιοι πελάτες;
Όπως είπα και παραπάνω εξαρτάται από διάφορες παραμέτρους οι οποίες είναι ξεχωριστές σε κάθε περίπτωση.
Προστασία από κακόβουλες κριτικές
Ένα θέμα που απασχολεί πολλούς επιχειρηματίες είναι οι κακόβουλες, ψεύτικες κριτικές στα social media και σε άλλους ιστότοπους, που στόχο έχουν να πλήξουν το κατάστημα και συχνά φαίνεται να υποκινούνται μαζικά από ανταγωνιστές ή είναι ψεύτικα προφίλ. Μπορεί ο επιχειρηματίας να προσφύγει στη δικαιοσύνη για τέτοιες περιπτώσεις; Τι μέσα έχει για να το αντιμετωπίσει, δεδομένου ότι οι περισσότερες πλατφόρμες δεν αποσύρουν τις ψεύτικες κριτικές.
Όντως αυτό είναι ένα σοβαρό θέμα. Έχουμε αντιμετωπίσει αρκετές φορές τέτοια θέματα αλλά δυστυχώς πολλές φορές το κόστος μίας τέτοιας διαδικασίας δεν «αξίζει» την νομική οδό. Αν κάτι όμως παραβιάζει ζωτικά δικαιώματα μίας επιχείρησης, και ιδίως ατομικής, ένας επιχειρηματίας έχει τη δυνατότητα να αναζητήσει τη συμβουλή ενός δικηγόρου που θα τον κατευθύνει.
Συνεργασία με Influencers
Ένα ζήτημα που προκύπτει συχνά σε ηλεκτρονικά καταστήματα και εν γένει σε πολλές επιχειρήσεις, είναι οι διαφορές με influencers, με τους οποίους συνάπτουν συνεργασίες. Μπορεί ο επιχειρηματίας αλλά και ο influencer να καλυφθεί, και πώς;
Φυσικά, έχουμε συμβουλέψει και καταρτίσει σχετικά συμφωνητικά με youtubers και influencers-μάλιστα μας έγιναν παρατηρήσεις επειδή όταν εκπροσωπούσαμε την εταιρεία που πλήρωνε την influencer είμαστε πολύ αυστηροί στον τρόπο που θα γινόταν η παρουσίαση ο χρόνος και διάφορα άλλα. Κρίσιμο για εμάς είναι να υπάρχει η λεγόμενη «ρήτρα ηθικής» ώστε να μπορεί μία εταιρεία να κάνει πίσω σε μία συνεργασία, δηλαδή να πάρει τα λεφτά της πίσω, όταν ο influencer/youtuber πράξει με τρόπο που θα προκαλούσε ζημία στη φήμη της εταιρείας που προωθεί.
Περιορισμοί προώθησης και προβολής προϊόντων
Παρατηρούμε σε αρκετά eshop με χιλιάδες προϊόντα, και ιδιαίτερα στα ηλεκτρονικά φαρμακεία και σε καταστήματα τροφίμων, πως υπάρχουν αρκετοί περιορισμοί αναφορικά με ποια προϊόντα μπορεί κάποιος να διαφημίσει. Το δικό σας γραφείο αναλαμβάνει την ενημέρωση του πελάτη για αυτό το ζήτημα;
Το αναλαμβάνουμε και μάλιστα ήταν ένα από τα τελευταία project που κάναμε. Η διαδικασία για λειτουργία ηλεκτρονικού φαρμακείου και διαδικτυακής πώλησης τροφίμων. Όταν ξεκινήσαμε να δουλεύουμε μπαίνω σε αυτό εντυπωσιαστήκαμε και εμείς από την πραγματικά πλούσια νομοθεσία (κυρίως σε επίπεδο ευρωπαϊκής ένωσης) σε αμφότερα αυτά ζητήματα. Δεν είναι όμως μόνο οι περιορισμοί το ζήτημα, παίζει πολύ μεγάλο ρόλο και η διαδικασία για τα novel foods, τη σήμανση αλλεργιογόνων κ.ο.κ
Αντιγραφή πρωτότυπου περιεχομένου
Ως agency μας απασχολεί συχνά το εξής θέμα, που αντιμετωπίζουν και οι πελάτες μας. Κατά τη δημιουργία πρωτότυπου περιεχομένου (κειμένων, φωτογραφιών, διαφημίσεων κλπ) συχνά ανταγωνιστές ή άλλα website & blogs αντιγράφουν το περιεχόμενο. Μάλιστα, έχουμε δει ανταγωνιστές των πελατών μας να αντιγράφουν ολόκληρες διαφημιστικές καμπάνιες. Τι ισχύει για αυτές τις περιπτώσεις;
Κοιτάξτε, στην προκειμένη περίπτωση θα πρέπει να κριθεί τι επίπεδο ομοιότητας υπάρχει σε κάθε ανάρτηση και εάν πρόκειται για πλήρη αντιγραφή ή απλά παρόμοια μεθοδολογία ή μοτίβο. Πράγματι, υπό συνθήκες μπορεί να θεμελιωθεί ευθύνη και αξίωση για παράλειψη στο μέλλον σε τέτοιες περιπτώσεις. Εμείς προτείνουμε πάντα σε πελάτες μας όταν έχουν κάποιο μοναδικό γραφιστικό ή μοτίβο ή ακόμη και μία ιστοσελίδα είτε να αιτηθούν την προστασία του ως εμπορικό σήμα είτε ως βιομηχανικό σχέδιο στην Ε.Ε. ώστε να μπορούν να προστατευθούν πιο αποτελεσματικά.
Τέλος, από περιέργεια θα ήθελα να ρωτήσω: Από την εμπειρία σας, ποιες είναι οι πιο συχνές υποθέσεις που φτάνουν στα δικαστήρια και αφορούν ηλεκτρονικά καταστήματα;
Πάλι θα πρέπει να πω ότι εξαρτάται από την υπόθεση. Αν μία υπόθεση αφορά π.χ ευθύνη από ελάττωμα σε ακριβές συσκευές μπορεί και να αξίζει να φτάσει στα δικαστήρια. Τις περισσότερες φορές όμως καταλήγουν στην Γενική Γραμματεία Καταναλωτή (ΓΓΚ). Να σημειώσω απλά ότι ο Συνήγορος του Καταναλωτή, που είναι διαφορετικό διοικητικό όργανο, έχει αρμοδιότητα μόνο για την εξωδικαστική επίλυση της διαφοράς και δεν επιβάλλει πρόστιμα όπως η ΓΓΚ.
Ευχαριστούμε θερμά τον κύριο Λεοντάρη για τη συνέντευξη!
O Αθανάσιος-Αντώνιος («Θάνος») Η. Λεοντάρης είναι δικηγόρος-νομικός σύμβουλος με έδρα τη Θεσσαλονίκη (Ratio Legal Services). Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Λευκωσίας στον τομέα της ρύθμισης ψηφιακών νομισμάτων και νομικός σύμβουλος στον ίδιο τομέα της Δικηγορικής Εταιρείας Stelios Americanos & Co. LLC που εδρεύει στην Κύπρο. Ο Θάνος είναι απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και έχει συμμετάσχει σε εκπαιδευτικό πρόγραμμα στην Ακαδημία Πνευματικής Ιδιοκτησίας της Παγκόσμιας Οργάνωσης Πνευματικής Ιδιοκτησίας (WIPO) και έχει πιστοποιηθεί ως Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων. Ο τομέας ειδίκευσης του είναι η παροχή νομικής συμβουλευτικής σε εταιρείες, νεοφυείς επιχειρήσεις, η νομοθεσία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, φορολογική νομοθεσία, πνευματική ιδιοκτησία και τα νομικά ζητήματα του blockchain. Έχει συμμετάσχει σε προγράμματα πρακτικής εργασίας του U.S State Department, ΝΑΤΟ και της Montgomery County (Maryland, ΗΠΑ). Στον ελεύθερο χρόνο του είναι εθελοντής πυροσβέστης και μέντορας νεοφυών επιχειρήσεων για την ΑΜΚΕ People’s Trust, ΜΙΤ Enterprise Forum και του Youth Entrepreneurship Club.
